THE Web is a fount of information, a busy marketplace, a thriving social scene — and a den of criminal activity.
Criminals have found abundant opportunities to undertake stealthy attacks on ordinary Web users that can be hard to stop, experts say. Hackers are lacing Web sites — often legitimate ones — with so-called malware, which can silently infiltrate visiting PCs to steal sensitive personal information and then turn the computers into “zombies” that can be used to spew spam and more malware onto the Internet.
At one time, virus attacks were obvious to users, said Alan Paller, director of research at the SANS Institute, a training organization for computer security professionals. He explained that now, the attacks were more silent. “Now it’s much, much easier infecting trusted Web sites,” he said, “and getting your zombies that way.”
And there are myriad lures aimed at conning people into installing nefarious programs, buying fake antivirus software or turning over personal information that can be used in identity fraud.
“The Web opened up a lot more opportunities for attacking” computer users and making money, said Maxim Weinstein, executive director of StopBadware, a nonprofit consumer advocacy group that receives funding from Google, PayPal, Mozilla and others.
Google says its automated scans of the Internet recently turned up malware on roughly 300,000 Web sites, double the number it recorded two years ago. Each site can contain many infected pages. Meanwhile, Malware doubled last year, to 240 million unique attacks, according to Symantec, a maker of security software. And that does not count the scourge of fake antivirus software and other scams.
So it is more important than ever to protect yourself. Here are some basic tips for thwarting them.
Protect the Browser
The most direct line of attack is the browser, said Vincent Weafer, vice president of Symantec Security Response. Online criminals can use programming flaws in browsers to get malware onto PCs in “drive-by” downloads without users ever noticing.
Internet Explorer and Firefox are the most targeted browsers because they are the most popular. If you use current versions, and download security updates as they become available, you can surf safely. But there can still be exposure between when a vulnerability is discovered and an update becomes available, so you will need up-to-date security software as well to try to block any attacks that may emerge, especially if you have a Windows PC.
It can help to use a more obscure browser like Chrome from Google, which also happens to be the newest browser on the market and, as such, includes some security advances that make attacks more difficult.
Get Adobe Updates
Most consumers are familiar with Adobe Reader, for PDF files, and Adobe’s Flash Player. In the last year, a virtual epidemic of attacks has exploited their flaws; almost half of all attacks now come hidden in PDF files, Mr. Weafer said. “No matter what browser you’re using,” he said, “you’re using the PDF Reader, you’re using the Adobe Flash Player.”
Part of the problem is that many computers run old, vulnerable versions. But as of April, it has become easier to get automatic updates from Adobe, if you follow certain steps.
To update Reader, open the application and then select “Help” and “Check for Updates” from the menu bar. Since April, Windows users have been able to choose to get future updates automatically without additional prompts by clicking “Edit” and “Preferences,” then choosing “Updater” from the list and selecting “Automatically install updates.” Mac users can arrange updates using a similar procedure, though Apple requires that they enter their password each time an update is installed.
Adobe said it did not make silent automatic updates available previously because many users, especially at companies, were averse to them. To get the latest version of Flash Player, visit Abobe’s Web site.
Any software can be vulnerable. Windows PC users can identify vulnerable or out-of-date software using Secunia PSI, a free tool that scans machines and alerts users to potential problems.
Beware Malicious Ads
An increasingly popular way to get attacks onto Web sites people trust is to slip them into advertisements, usually by duping small-time ad networks. Malvertising, as this practice is known, can exploit software vulnerabilities or dispatch deceptive pop-up messages.
A particularly popular swindle involves an alert that a virus was found on the computer, followed by urgent messages to buy software to remove it. Of course, there is no virus and the security software, known as scareware, is fake. It is a ploy to get credit card numbers and $40 or $50. Scareware accounts for half of all malware delivered in ads, up fivefold from a year ago, Google said.
Closing the pop-up or killing the browser will usually end the episode. But if you encounter this scam, check your PC with trusted security software or Microsoft’s free Malicious Software Removal Tool. If you have picked up something nasty, you are in good company; Microsoft cleaned scareware from 7.8 million PCs in the second half of 2009, up 47 percent from the 5.3 million in the first half, the company said.
Another tool that can defend against malvertising, among other Web threats, is K9 Web Protection, free from Blue Coat Systems. Though it is marketed as parental-control software, K9 can be configured to look only for security threats like malware, spyware and phishing attacks — and to bark each time it stops one.
Poisoned Search Results
Online criminals are also trying to manipulate search engines into placing malicious sites toward the top of results pages for popular keywords. According to a recent Google study, 60 percent of malicious sites that embed hot keywords try to distribute scareware to the computers of visitors.
Google and search engines like Microsoft’s Bing are working to detect malicious sites and remove them from their indexes. Free tools like McAfee’s SiteAdvisor and the Firefox add-on Web of Trust can also help — warning about potentially dangerous links.
Antisocial Media
Attackers also use e-mail, instant messaging, blog comments and social networks like Facebook and Twitter to induce people to visit their sites.
It’s best to accept “friend” requests only from people you know, and to guard your passwords. Phishers are trying to filch login information so they can infiltrate accounts, impersonate you to try to scam others out of money and gather personal information about you and your friends.
Also beware the Koobface worm, variants of which have been taking aim at users of Facebook and other social sites for more than a year. It typically promises a video of some kind and asks you to download a fake multimedia-player codec to view the video. If you do so, your PC is infected with malware that turns it into a zombie (making it part of a botnet, or group of computers, that can spew spam and malware across the Internet).
But most important, you need to keep your wits about you. Criminals are using increasingly sophisticated ploys, and your best defense on the Web may be a healthy level of suspicion.
Tuesday, May 25, 2010
Wednesday, May 5, 2010
Компьютерын Сүлжээ
Компьютерын сүлжээ гэдэг бол хэсэг бүлэг компьютерүүдын хоорондын холболт юм. Сүлжээг бүтэц болон ажиллах зарчмын хувьд сүлжээний давхарга-уудад хуваарилан дөрвөн шатлалтай Internet Protocol Suite (IPS) загварт оруулдаг. Нилээдгүй сүлжээний хичээл, Cisco Academy гэх мэт сургуулиудад Open Systems Interconnection (OSI) загвараар долоон давхаргаар авч үздэг бөгөөд харин том сүлжээнүүд IPS загварчлалыг хэрэглэдэг. Сүлжээний энэ 2 загвар, тэдгээрийн ялгаа, мэдээлэл дамжих аргачлалыг хэрхэн загварчилдаг талаар дэлгэрэнгүй танилцуулах болно.
Дээрх зурагт харуулснаар энэхүү байгууллагын сүлжээ нь хаанаас бол хаанаас холбогдох боломжтой байгаа бөгөөд сүлжээний хэсэг тус бүрд router буюу замчлагч, firewall буюу хамгаалагч тавьснаар сүлжээны найдвартай ажиллагааг сайн хангасан байна. Сүлжээнд гаднаас хандахад VPN (Virtual Private Network) буюу Хиймэл Хувийн Сүлжээг хэрэглэснээр интернетээр дамжиж байгаа мэдээлэл нь нууцлалтайгаар дамжих нөхцлийг бүрдүүлж эрсдлийг бууруулж байгаа юм. Сүлжээнүүдийн ангиллын талаар дараахи хуудаснаас үзнэ үү.
Сүлжээний ангилал
Ангилал - Хамрах хүрээгээрээ
Компьютерын сүлжээг хамрах хүрээгээр нь ангилбал: Personal area network – Хувийн сүлжээ (PAN), Local Area Network – Дотоод сүлжээ (LAN), Campus Area Network – Цогцолборын сүлжээ (CAN), Metropolitan area network – Хотын сүлжээ (MAN), болон Wide area network - Өргөн бүсийн сүлжээ (WAN) гэж болно.
Сүлжээнүүд улам стандарт болон нэвтэрч байгаа өнөө үед эдгээр сүлжээнүүдийн ялгаа нь эцсийн хэрэглэгчдээс илүүтэй сүлжээний админуудад чухал юм. Сүлжээний админууд нь чанартай үйлчилгээ – Quality of Service (QoS) – хүргэхийн тулд сүлжээг хамрах хүрээ, хэсгүүдийн хоорондын зай, зайнаас шалтгаалсан саатал зэрэгт тохируулан зохион байгуулан удирдах хэрэгтэй болдог. Сүлжээнүүдийн гол ялгаа нь хамрах хүрээ буюу хэмжээ юм. Controller Area Network – Удирдлагын хүрээний сүлжээ гэдэг нь нягт уялдаатай, жижиг хүрээг хамрах бөгөөд бүрэн автоматжуулсан үйлдвэр, эсвэл нэг машины удирдлагын самбар гэх мэт хоорондоо уялдаатай ажилладаг ойр байрласан төхөөрөмжүүдийг хамардаг.
Ангилал - Холболтын арга замаараа
Компьютерын сүлжээг мөн сүлжээний бүрэлдэхүүн төхөөрөмжүүдийг холбох техник хангамж талаар нь Optical fiber – Шилэн кабель, Ethernet – Сүлжээний холболт, Wireless LAN – Утасгүй сүлжээ, HomePNA – Энгийн телефон холболт, болон Power line communication – Цахилгааны шугамын холболт гэх байж болно.
Ердийн сүлжээний холболт (Ethernet) нь бодит кабелаар төхөөрөмжүүдийг холбодог. Төхөөрөмжүүд нь компьютер, хэвлэгч, сканнер гэх мэтээс гадна hub, switch, bridges, router зэрэг сүлжээний төхөөрөмжүүд юм.
Утасгүй сүлжээ нь төхөөрөмжүүдийг холбохдоо кабель хэрэглэдэггүй бөгөөд радио долгион ашиглан холбодог.
Ангилал - Ажил үүргийн хамаарлаараа (Сүлжээний бүтэц, зохион байгуулалт)
Компьютерын сүлжээг бүрэлдэхүүн хэсгүүдэд хоорондоо харьцаж байгаа үүргийн дагуу ангилж болох ба Active Networking – Идэвхтэй сүлжээ, Client-Server - Хэрэглэгч – Сервер болон Peer-to-peer – Шууд харилцах бүтэцтэй хэмээн үзэж болно.
Ангилал - Сүлжээний бүтцээрээ
Сүлжээг байгуулахад хэрэглэсэн бүтцийн дагуу Point-to-point – Хоорондын, Linear network – Цуваа сүлжээ, Bus network – Салаалсан сүлжээ, Star network – Од сүлжээ, Ring network – Цагираг сүлжээ, Mesh network – Уялдуулсан сүлжээ, Star-bus network – Цуваа-Цацраг, Tree or Hierarchical topology network – Салбарлан шаталсан сүлжээ гэх мэтээр ангилна.
Сүлжээний бүтэц нь сүлжээн дэхь төхөөрөмжүүд бие биенээсээ хэрхэн хамааралтай ажиллах логик арга замыг тодорхойлдог. Логик гэдгийн нарийн учир гэвэл сүлжээний бүтэц нь бодит тавьсан сүлжээ, кабель, холболтоос ангид, хамааралгүй байх боломжтой юм. Сүлжээний компьютеруудыг цуваагаар байрлуулаад нэг hub-нд холбосон бол тэр нь цуваа сүлжээ бус харин од маягийн сүлжээ болдог нь сүлжээний эдгээр бүтэц нь ажил үүрэг, уялдаа холбоон дээр суурилдагтай холбоотой.
Ангилал - Протоколын хувьд
Сүлжээнд хэрэглэгдэж байгаа харилцааны протоколын хувьд ангилж болох бөгөөд хамгийн түгээмэл хэрэглэгддэг нь Ethernet, TCP, UDP, IPX, AppleTalk, IEEE 802.11 гэсэн багцууд бөгөөд сүлжээний загварын шатлал тус бүрд янз бүрээр хэрэглэгддэг.
Сүлжээний төрлүүд
Компьютерын сүлжээний хамгийн түгээмэл төрлүүдийг хэмжээний дарааллаар нь жагсаав.
Personal Area Network – Хувийн сүлжээ (PAN)
Хувийн сүлжээ гэдэг нь нэг хүний хэд хэдэн тоног төхөөрөмжийн хоорондох харилцаа холбоог хэлнэ. Хувийн сүлжээнд нэгэн компьютерт холбосон принтер, сканнер, утас болон зөөврийн хэрэгслүүд орж болох бөгөөд эдгээрийг холбосон USB, IrDa болон Bluetooth технологиуд нь хувийн сүлжээний жишээ юм.
Local Area Network – Дотоод сүлжээ (LAN)
Энэ нь орон гэр, албан тасалгаа, нэгэн барилга байшин зэрэг багахан хэмжээний газрыг хамарсан сүлжээ юм. Ихэнх дотоод сүлжээнүүд одоогоор Ethernet технологид суурилсан байгаа. Сервер ажиллуулан, түүнд холбогдсон ажиллагсдын компьютер, хэвлэгч төхөөрөмжүүд түгээмэл дотоод сүлжээний жишээ юм. Компьютеруудыг ихэвчлэн IEEE 802.3 протоколоор ажилладаг сүлжээний төхөөрөмжүүдэд Cat5 эсвэл сайжруулсан Cat5e төрлийн сүлжээний кабелиар холбох бөгөөд хамгаалалттай төхөөрөмжөөр дамжуулан интернетд холбоно.
Cat5 кабель нь 10/100Mbps хурдаар, Cat5e кабелиар 10/100/1000Mbps хурдаар нэгж кабелийн урт 100 метрээс хэтрэхгүйгээр сүлжээний холболтыг хийнэ.
Түрүүн дурдсаны адил ихэнх сүлжээ утастай сүлжээ хэрэглэж байгаа бөгөөд аюулгүй байдлын үүднээс утасгүй сүлжээг хязгаарлагдмал хандалтын эрхтэйгээр хөдөлгөөнт болон түр хэрэглэгчдэд зориулан хэрэглэдэг. Утасгүй сүлжээнд зарим тохиолдолд албан тасалгааны гаднаас нууцаар нэвтрэх боломжтой байдаг учир нууцлалыг өндөр түвшинд (WPA болон WPA2) тохируулан хэрэглэх шаардлагатай.
Campus Area Network – Цогцолборын сүлжээ (CAN)
Хоёр болон түүнээс олон сүлжээг холбосон боловч ойрхон газарт хязгаарлагдсан оюутны хотхон, үйлдвэрийн сүлжээг хамруулна. Хотын сүлжээтэй төсөөтэй хэмжээ, хамрах газрын хувьд жижиг байдаг.
Metropolitan Area Network – Хотын сүлжээ (MAN)
Хотын сүлжээ гэдэг нь олон дотоод сүлжээ, цогцолборын сүлжээг холбосон өргөн сүлжээ бөгөөд тухайн хот суурин, төвлөрсөн газраас хэтэрдэггүй. Энэхүү сүлжээг байгуулахад маш олон төрлийн сүлжээний төхөөрөмжүүд хэрэглэгдэх бөгөөд мэдээлэл зарим тохиолдолд олон өөр төрлийн сүлжээгээр дамжин хэрэглэгчид хүрч болно.
Wide Area Network - Өргөн бүсийн сүлжээ (WAN)
Өргөн бүсийн сүлжээ нь харьцангуй том газар нутгийг хамрах бөгөөд хот улсуудын хооронд дамжин тухайн улсуудын томоохон технологийн компаниудаар дамжин хэрэгждэг. Эдгээр сүлжээнүүд нь сүлжээний загварчлалын доод түвшинд буюу ихэвчлэн сүлжээний холболт, бодит холболтын түвшингийн үүргийг гүйцэтгэн алсад байрласан дотоод сүлжээнүүдийн хооронд мэдээллийг аюулгүйгээр солилцуулахад чухал үүрэгтэй.
Internetwork – Cүлжээ хоорондын сүлжээ
Хоёр болон түүнээс дээш сүлжээ эсвэл сүлжээний хэсгүүдийг нэгтгэн сүлжээний 3 дахь түвшин буюу сүлжээний түвшинд ажилладаг. Олон нийтийн, хувийн байгууллагын, арилжааны, засгийн газрын эсвэл үйлдвэрийн сүлжээнүүдийн хооронд үүсгэсэн ямар нэгэн холболтыг ингэж нэрлэж болно.
Орчин үед, хоорондоо холбогдсон сүлжээнүүд нь Internet Protocol-г хэрэглэдэг. Олон төрлийн байж болох ч хэн удирдаж, хэн хэрэглэж байгаагаас шалтгаалан гурван үндсэн төрөлд хуваана:
· Интранет
· Эктранет
· Интернет
Интранет, экстранет нь Интернетд холбогдсон, холбогдоогүй байж болно. Холбогдсон нөхцөлд гаднаас хандалт хийхэд нэвтрэх нууц үг болон бусад хамгаалалтын арга хэрэгсэлтэй байдаг. Интернет нь интранет, экстранетийн хэсэг биш бөгөөд экстранет-д хандахад дамжуулагч болж болно.
Интранет гэдэг нь Интернет протокол хэрэглэн үүсгэсэн, вэб браузер ашиглан хандах зориулалттай төвлөрсөн удирдлагатай сүлжээ юм. Сүлжээний админ нь хандалтын эрхийг зөвхөн тодорхой хэсэг хэрэглэгчдэд зориулан хаадаг. Ихэнхдээ интранет нь аливаа нэгэн байгууллагын дотоод сүлжээ, дотоод вэбсайт байдаг.
Экстранет нь тодорхой хэрэглэгчидтэй хаагдмал сүлжээ бөгөөд байгууллагын сүлжээний зарим хэсэгт өөрийн харилцагчдыг холбосон тохиолдолд үүсдэг. Үүний жишээ нь цахим татварын вэбсайт, банкны дансаа шалгах хэсэг гэх мэт юм.
Интернет нь дэлхий даяарх засгийн газрын, боловсролын, олон нийтийн, хувь хүний болон бизнесийн олон сүлжээг нэгтгэсэн сүлжээнүүдийн сүлжээ юм. Анх АНУ-н засгийн газар, их сургуулиудын сүлжээ – ARPANET – дээр суурилсан гарч ирсэн бөгөөд World Wide Web – WWW буюу дэлхийн вэбсайтын сүлжээ багтдаг. Интернетд оролцогчид нь зохицуулах байгууллагаас өөрсдийн тусгай давхцахгүй хаяг, нэрийг аван өөрсдийн сүлжээ, серверийг холбодог. Өөрсдийн сүлжээний ажиллагаа, хаягийн мэдээллийг BGP протоколоор дамжуулан удирдсанаар бидний байнга хэрэглэдэг Интернет нь найдвартай сайн ажилладаг.
Сүлжээний түгээмэл төхөөрөмжүүд
Сүлжээ бүрэн утгаараа ажиллан мэдээллийг дамжуулахын тулд шат шат бүрд ажилладаг өөр өөрсдийн үүрэгтэй төхөөрөмжүүдээс бүрдэнэ. Эдгээр төхөөрөмжүүдийг стандартын кабель, утасгүй холбоо эсвэл шилэн кабелиар холбоно.
Network card - Сүлжээний кард
Энэ нь аливаа компьютер гэх мэт хэрэглэгчийн төхөөрөмжийг сүлжээнд холбох үүрэгтэй бөгөөд үйлдвэрлэгчээс онцгойлон өгсөн MAC Address буюу төхөөрөмжийн хаягийн тусламжтайгаар мэдээллийг хаяглан солилцоно. Компьютеруудыг хооронд нь эсвэл өөр төхөөрөмж рүү шууд холбох боломжтой
Repeater – Дахин дамжуулагч
Дахин дамжуулагч нь электрон дохиог хүлээн аваад, хүчийг нь нэмэгдүүлэн цааш дамжуулдаг. Ингэснээр дохио нь сулрахгүйгээр илүү хол зайд саадгүй хүрнэ. Электрон дохиотой ажилладаг учраас мэдээллийг огт боловсруулах эсвэл үздэггүй бөгөөд сүлжээний загварын доод түвшинд ажилладаг.
Hub - Хааб
Хааб нь олон порт буюу холбоостой байна. Мэдээлэл нэг порт дээр ирэхэд хүлээн аваад бүх порт руугаа илгээх замаар мэдээллийг дамжуулдаг болхидуу зарчимтай бөгөөд мэдээллийг нэг нэгээр нь дамжуулдагаараа удаан ажиллагаатай.
Bridge - Гүүр
Гүүр нь сүлжээний хэсгүүдийг сүлжээний загварын 2-р шатны түвшинд холбодог. Хааб-аас ялгаатай нь мэдээллийг бүх порт руугаа цацдаггүй. Мэдээллийг хүлээж аваад цааш нь ямар хаяг руу, аль порт руу гаргахыг холбон дамжуулдаг. Үүний тулд аль порт дээр ямар MAC хаягтай төхөөрөмж байгааг бүртгэж авдаг бөгөөд ингэхдээ мэдээлэл илгээсэн портонд холбосон төхөөрөмжийн мэдээллийг шалгах замаар бүрдүүлдэг. Хэрвээ бүртгэгдээгүй MAC хаяг руу мэдээлэл ирвэл мэдээлэл орж ирсэн портоос бусад бүх порт руугаа цацдаг.
Дотоод сүлжээг холбодог Local bridge, WAN – LAN холбодог Remote bridge, утастай болон утасгүй сүлжээг холбох Wireless bridge гэх мэт байна.
Switch – Свич
Энэ нь bridge буюу гүүртэй төстэй ажилладаг боловч хамаагүй олон порттой байдаг төдийгүй сүлжээний олон түвшинд ажиллан олон төрлийн үүрэг гүйцэтгэдэг.
4, 8, 16, 24, 32, 64 порттой байх бөгөөд сүлжээг логик хэсгүүдэд хуваах, порт нийлүүлэх, MAC хаягийг хязгаарлах, сүлжээний ажиллагааг хянах гэх олон төрлийн ажиллагаатай. Ихэнх дотоод сүлжээнүүд одоо свич хэрэглэж байгаа бөгөөд 10/100/1000Mbps хурдаар full-duplex буюу зэрэг хүлээн авч, дамжуулах горимоор ажиллах чадвартай.
Router – Замчлагч
Энэхүү сүлжээний төхөөрөмж нь мэдээллийн хэсгүүдийг сүлжээнээс сүлжээнд дамжуулах үүрэгтэй бөгөөд ямар замаар дамжуулбал найдвартай хурдан очихыг тооцоолдог. Мэдээллийг дамжуулахдаа хүлээн авагчийн IP хаягийн дагуу шийдэл гарган дамжуулдаг. Замчлагчийг хоёр сүлжээнд холбон, LAN, WAN болон интернетийн компани руу холбоход хэрэглэдэг бөгөөд Cisco компанийн замчлагчид салбартаа шилдэг хэмээгдэн өргөн хэрэглэгддэг.
Firewall – Хамгаалагч
Уг төхөөрөмж нь өөр янз бүрийн итгэмжлэлтэй сүлжээнүүдийн хоорондох урсгалыг зохицуулах үүрэгтэй бөгөөд ихэнхдээ дотоод сүлжээ, гадаад сүлжээг тусгаарлан хамгаалах үүрэгтэй байдаг. Тусгай төхөөрөмжид суурилсан (hardware based) эсвэл үйлдлийн систем дээр (software based) суурилсан байж болно.
Зураг 1. Ямар нэгэн байгууллагын бүрэн хандалттай сүлжээ
Дээрх зурагт харуулснаар энэхүү байгууллагын сүлжээ нь хаанаас бол хаанаас холбогдох боломжтой байгаа бөгөөд сүлжээний хэсэг тус бүрд router буюу замчлагч, firewall буюу хамгаалагч тавьснаар сүлжээны найдвартай ажиллагааг сайн хангасан байна. Сүлжээнд гаднаас хандахад VPN (Virtual Private Network) буюу Хиймэл Хувийн Сүлжээг хэрэглэснээр интернетээр дамжиж байгаа мэдээлэл нь нууцлалтайгаар дамжих нөхцлийг бүрдүүлж эрсдлийг бууруулж байгаа юм. Сүлжээнүүдийн ангиллын талаар дараахи хуудаснаас үзнэ үү.
Сүлжээний ангилал
Ангилал - Хамрах хүрээгээрээ
Компьютерын сүлжээг хамрах хүрээгээр нь ангилбал: Personal area network – Хувийн сүлжээ (PAN), Local Area Network – Дотоод сүлжээ (LAN), Campus Area Network – Цогцолборын сүлжээ (CAN), Metropolitan area network – Хотын сүлжээ (MAN), болон Wide area network - Өргөн бүсийн сүлжээ (WAN) гэж болно.
Сүлжээнүүд улам стандарт болон нэвтэрч байгаа өнөө үед эдгээр сүлжээнүүдийн ялгаа нь эцсийн хэрэглэгчдээс илүүтэй сүлжээний админуудад чухал юм. Сүлжээний админууд нь чанартай үйлчилгээ – Quality of Service (QoS) – хүргэхийн тулд сүлжээг хамрах хүрээ, хэсгүүдийн хоорондын зай, зайнаас шалтгаалсан саатал зэрэгт тохируулан зохион байгуулан удирдах хэрэгтэй болдог. Сүлжээнүүдийн гол ялгаа нь хамрах хүрээ буюу хэмжээ юм. Controller Area Network – Удирдлагын хүрээний сүлжээ гэдэг нь нягт уялдаатай, жижиг хүрээг хамрах бөгөөд бүрэн автоматжуулсан үйлдвэр, эсвэл нэг машины удирдлагын самбар гэх мэт хоорондоо уялдаатай ажилладаг ойр байрласан төхөөрөмжүүдийг хамардаг.
Ангилал - Холболтын арга замаараа
Компьютерын сүлжээг мөн сүлжээний бүрэлдэхүүн төхөөрөмжүүдийг холбох техник хангамж талаар нь Optical fiber – Шилэн кабель, Ethernet – Сүлжээний холболт, Wireless LAN – Утасгүй сүлжээ, HomePNA – Энгийн телефон холболт, болон Power line communication – Цахилгааны шугамын холболт гэх байж болно.
Ердийн сүлжээний холболт (Ethernet) нь бодит кабелаар төхөөрөмжүүдийг холбодог. Төхөөрөмжүүд нь компьютер, хэвлэгч, сканнер гэх мэтээс гадна hub, switch, bridges, router зэрэг сүлжээний төхөөрөмжүүд юм.
Утасгүй сүлжээ нь төхөөрөмжүүдийг холбохдоо кабель хэрэглэдэггүй бөгөөд радио долгион ашиглан холбодог.
Ангилал - Ажил үүргийн хамаарлаараа (Сүлжээний бүтэц, зохион байгуулалт)
Компьютерын сүлжээг бүрэлдэхүүн хэсгүүдэд хоорондоо харьцаж байгаа үүргийн дагуу ангилж болох ба Active Networking – Идэвхтэй сүлжээ, Client-Server - Хэрэглэгч – Сервер болон Peer-to-peer – Шууд харилцах бүтэцтэй хэмээн үзэж болно.
Ангилал - Сүлжээний бүтцээрээ
Сүлжээг байгуулахад хэрэглэсэн бүтцийн дагуу Point-to-point – Хоорондын, Linear network – Цуваа сүлжээ, Bus network – Салаалсан сүлжээ, Star network – Од сүлжээ, Ring network – Цагираг сүлжээ, Mesh network – Уялдуулсан сүлжээ, Star-bus network – Цуваа-Цацраг, Tree or Hierarchical topology network – Салбарлан шаталсан сүлжээ гэх мэтээр ангилна.
Зураг 2. Сүлжээний ангилал - Бүтцээрээ
Сүлжээний бүтэц нь сүлжээн дэхь төхөөрөмжүүд бие биенээсээ хэрхэн хамааралтай ажиллах логик арга замыг тодорхойлдог. Логик гэдгийн нарийн учир гэвэл сүлжээний бүтэц нь бодит тавьсан сүлжээ, кабель, холболтоос ангид, хамааралгүй байх боломжтой юм. Сүлжээний компьютеруудыг цуваагаар байрлуулаад нэг hub-нд холбосон бол тэр нь цуваа сүлжээ бус харин од маягийн сүлжээ болдог нь сүлжээний эдгээр бүтэц нь ажил үүрэг, уялдаа холбоон дээр суурилдагтай холбоотой.
Ангилал - Протоколын хувьд
Сүлжээнд хэрэглэгдэж байгаа харилцааны протоколын хувьд ангилж болох бөгөөд хамгийн түгээмэл хэрэглэгддэг нь Ethernet, TCP, UDP, IPX, AppleTalk, IEEE 802.11 гэсэн багцууд бөгөөд сүлжээний загварын шатлал тус бүрд янз бүрээр хэрэглэгддэг.
Сүлжээний төрлүүд
Компьютерын сүлжээний хамгийн түгээмэл төрлүүдийг хэмжээний дарааллаар нь жагсаав.
Personal Area Network – Хувийн сүлжээ (PAN)
Хувийн сүлжээ гэдэг нь нэг хүний хэд хэдэн тоног төхөөрөмжийн хоорондох харилцаа холбоог хэлнэ. Хувийн сүлжээнд нэгэн компьютерт холбосон принтер, сканнер, утас болон зөөврийн хэрэгслүүд орж болох бөгөөд эдгээрийг холбосон USB, IrDa болон Bluetooth технологиуд нь хувийн сүлжээний жишээ юм.
Local Area Network – Дотоод сүлжээ (LAN)
Энэ нь орон гэр, албан тасалгаа, нэгэн барилга байшин зэрэг багахан хэмжээний газрыг хамарсан сүлжээ юм. Ихэнх дотоод сүлжээнүүд одоогоор Ethernet технологид суурилсан байгаа. Сервер ажиллуулан, түүнд холбогдсон ажиллагсдын компьютер, хэвлэгч төхөөрөмжүүд түгээмэл дотоод сүлжээний жишээ юм. Компьютеруудыг ихэвчлэн IEEE 802.3 протоколоор ажилладаг сүлжээний төхөөрөмжүүдэд Cat5 эсвэл сайжруулсан Cat5e төрлийн сүлжээний кабелиар холбох бөгөөд хамгаалалттай төхөөрөмжөөр дамжуулан интернетд холбоно.
Cat5 кабель нь 10/100Mbps хурдаар, Cat5e кабелиар 10/100/1000Mbps хурдаар нэгж кабелийн урт 100 метрээс хэтрэхгүйгээр сүлжээний холболтыг хийнэ.
Түрүүн дурдсаны адил ихэнх сүлжээ утастай сүлжээ хэрэглэж байгаа бөгөөд аюулгүй байдлын үүднээс утасгүй сүлжээг хязгаарлагдмал хандалтын эрхтэйгээр хөдөлгөөнт болон түр хэрэглэгчдэд зориулан хэрэглэдэг. Утасгүй сүлжээнд зарим тохиолдолд албан тасалгааны гаднаас нууцаар нэвтрэх боломжтой байдаг учир нууцлалыг өндөр түвшинд (WPA болон WPA2) тохируулан хэрэглэх шаардлагатай.
Campus Area Network – Цогцолборын сүлжээ (CAN)
Хоёр болон түүнээс олон сүлжээг холбосон боловч ойрхон газарт хязгаарлагдсан оюутны хотхон, үйлдвэрийн сүлжээг хамруулна. Хотын сүлжээтэй төсөөтэй хэмжээ, хамрах газрын хувьд жижиг байдаг.
Metropolitan Area Network – Хотын сүлжээ (MAN)
Хотын сүлжээ гэдэг нь олон дотоод сүлжээ, цогцолборын сүлжээг холбосон өргөн сүлжээ бөгөөд тухайн хот суурин, төвлөрсөн газраас хэтэрдэггүй. Энэхүү сүлжээг байгуулахад маш олон төрлийн сүлжээний төхөөрөмжүүд хэрэглэгдэх бөгөөд мэдээлэл зарим тохиолдолд олон өөр төрлийн сүлжээгээр дамжин хэрэглэгчид хүрч болно.
Wide Area Network - Өргөн бүсийн сүлжээ (WAN)
Өргөн бүсийн сүлжээ нь харьцангуй том газар нутгийг хамрах бөгөөд хот улсуудын хооронд дамжин тухайн улсуудын томоохон технологийн компаниудаар дамжин хэрэгждэг. Эдгээр сүлжээнүүд нь сүлжээний загварчлалын доод түвшинд буюу ихэвчлэн сүлжээний холболт, бодит холболтын түвшингийн үүргийг гүйцэтгэн алсад байрласан дотоод сүлжээнүүдийн хооронд мэдээллийг аюулгүйгээр солилцуулахад чухал үүрэгтэй.
Internetwork – Cүлжээ хоорондын сүлжээ
Хоёр болон түүнээс дээш сүлжээ эсвэл сүлжээний хэсгүүдийг нэгтгэн сүлжээний 3 дахь түвшин буюу сүлжээний түвшинд ажилладаг. Олон нийтийн, хувийн байгууллагын, арилжааны, засгийн газрын эсвэл үйлдвэрийн сүлжээнүүдийн хооронд үүсгэсэн ямар нэгэн холболтыг ингэж нэрлэж болно.
Орчин үед, хоорондоо холбогдсон сүлжээнүүд нь Internet Protocol-г хэрэглэдэг. Олон төрлийн байж болох ч хэн удирдаж, хэн хэрэглэж байгаагаас шалтгаалан гурван үндсэн төрөлд хуваана:
· Интранет
· Эктранет
· Интернет
Интранет, экстранет нь Интернетд холбогдсон, холбогдоогүй байж болно. Холбогдсон нөхцөлд гаднаас хандалт хийхэд нэвтрэх нууц үг болон бусад хамгаалалтын арга хэрэгсэлтэй байдаг. Интернет нь интранет, экстранетийн хэсэг биш бөгөөд экстранет-д хандахад дамжуулагч болж болно.
Интранет гэдэг нь Интернет протокол хэрэглэн үүсгэсэн, вэб браузер ашиглан хандах зориулалттай төвлөрсөн удирдлагатай сүлжээ юм. Сүлжээний админ нь хандалтын эрхийг зөвхөн тодорхой хэсэг хэрэглэгчдэд зориулан хаадаг. Ихэнхдээ интранет нь аливаа нэгэн байгууллагын дотоод сүлжээ, дотоод вэбсайт байдаг.
Экстранет нь тодорхой хэрэглэгчидтэй хаагдмал сүлжээ бөгөөд байгууллагын сүлжээний зарим хэсэгт өөрийн харилцагчдыг холбосон тохиолдолд үүсдэг. Үүний жишээ нь цахим татварын вэбсайт, банкны дансаа шалгах хэсэг гэх мэт юм.
Интернет нь дэлхий даяарх засгийн газрын, боловсролын, олон нийтийн, хувь хүний болон бизнесийн олон сүлжээг нэгтгэсэн сүлжээнүүдийн сүлжээ юм. Анх АНУ-н засгийн газар, их сургуулиудын сүлжээ – ARPANET – дээр суурилсан гарч ирсэн бөгөөд World Wide Web – WWW буюу дэлхийн вэбсайтын сүлжээ багтдаг. Интернетд оролцогчид нь зохицуулах байгууллагаас өөрсдийн тусгай давхцахгүй хаяг, нэрийг аван өөрсдийн сүлжээ, серверийг холбодог. Өөрсдийн сүлжээний ажиллагаа, хаягийн мэдээллийг BGP протоколоор дамжуулан удирдсанаар бидний байнга хэрэглэдэг Интернет нь найдвартай сайн ажилладаг.
Сүлжээний түгээмэл төхөөрөмжүүд
Сүлжээ бүрэн утгаараа ажиллан мэдээллийг дамжуулахын тулд шат шат бүрд ажилладаг өөр өөрсдийн үүрэгтэй төхөөрөмжүүдээс бүрдэнэ. Эдгээр төхөөрөмжүүдийг стандартын кабель, утасгүй холбоо эсвэл шилэн кабелиар холбоно.
Network card - Сүлжээний кард
Энэ нь аливаа компьютер гэх мэт хэрэглэгчийн төхөөрөмжийг сүлжээнд холбох үүрэгтэй бөгөөд үйлдвэрлэгчээс онцгойлон өгсөн MAC Address буюу төхөөрөмжийн хаягийн тусламжтайгаар мэдээллийг хаяглан солилцоно. Компьютеруудыг хооронд нь эсвэл өөр төхөөрөмж рүү шууд холбох боломжтой
Repeater – Дахин дамжуулагч
Дахин дамжуулагч нь электрон дохиог хүлээн аваад, хүчийг нь нэмэгдүүлэн цааш дамжуулдаг. Ингэснээр дохио нь сулрахгүйгээр илүү хол зайд саадгүй хүрнэ. Электрон дохиотой ажилладаг учраас мэдээллийг огт боловсруулах эсвэл үздэггүй бөгөөд сүлжээний загварын доод түвшинд ажилладаг.
Hub - Хааб
Хааб нь олон порт буюу холбоостой байна. Мэдээлэл нэг порт дээр ирэхэд хүлээн аваад бүх порт руугаа илгээх замаар мэдээллийг дамжуулдаг болхидуу зарчимтай бөгөөд мэдээллийг нэг нэгээр нь дамжуулдагаараа удаан ажиллагаатай.
Bridge - Гүүр
Гүүр нь сүлжээний хэсгүүдийг сүлжээний загварын 2-р шатны түвшинд холбодог. Хааб-аас ялгаатай нь мэдээллийг бүх порт руугаа цацдаггүй. Мэдээллийг хүлээж аваад цааш нь ямар хаяг руу, аль порт руу гаргахыг холбон дамжуулдаг. Үүний тулд аль порт дээр ямар MAC хаягтай төхөөрөмж байгааг бүртгэж авдаг бөгөөд ингэхдээ мэдээлэл илгээсэн портонд холбосон төхөөрөмжийн мэдээллийг шалгах замаар бүрдүүлдэг. Хэрвээ бүртгэгдээгүй MAC хаяг руу мэдээлэл ирвэл мэдээлэл орж ирсэн портоос бусад бүх порт руугаа цацдаг.
Дотоод сүлжээг холбодог Local bridge, WAN – LAN холбодог Remote bridge, утастай болон утасгүй сүлжээг холбох Wireless bridge гэх мэт байна.
Switch – Свич
Энэ нь bridge буюу гүүртэй төстэй ажилладаг боловч хамаагүй олон порттой байдаг төдийгүй сүлжээний олон түвшинд ажиллан олон төрлийн үүрэг гүйцэтгэдэг.
4, 8, 16, 24, 32, 64 порттой байх бөгөөд сүлжээг логик хэсгүүдэд хуваах, порт нийлүүлэх, MAC хаягийг хязгаарлах, сүлжээний ажиллагааг хянах гэх олон төрлийн ажиллагаатай. Ихэнх дотоод сүлжээнүүд одоо свич хэрэглэж байгаа бөгөөд 10/100/1000Mbps хурдаар full-duplex буюу зэрэг хүлээн авч, дамжуулах горимоор ажиллах чадвартай.
Router – Замчлагч
Энэхүү сүлжээний төхөөрөмж нь мэдээллийн хэсгүүдийг сүлжээнээс сүлжээнд дамжуулах үүрэгтэй бөгөөд ямар замаар дамжуулбал найдвартай хурдан очихыг тооцоолдог. Мэдээллийг дамжуулахдаа хүлээн авагчийн IP хаягийн дагуу шийдэл гарган дамжуулдаг. Замчлагчийг хоёр сүлжээнд холбон, LAN, WAN болон интернетийн компани руу холбоход хэрэглэдэг бөгөөд Cisco компанийн замчлагчид салбартаа шилдэг хэмээгдэн өргөн хэрэглэгддэг.
Firewall – Хамгаалагч
Уг төхөөрөмж нь өөр янз бүрийн итгэмжлэлтэй сүлжээнүүдийн хоорондох урсгалыг зохицуулах үүрэгтэй бөгөөд ихэнхдээ дотоод сүлжээ, гадаад сүлжээг тусгаарлан хамгаалах үүрэгтэй байдаг. Тусгай төхөөрөмжид суурилсан (hardware based) эсвэл үйлдлийн систем дээр (software based) суурилсан байж болно.
Tuesday, May 4, 2010
Дамжуулах орчин буюу кабель
Дотоод сүлжээний мэдээлэл дамжуулах гол орчин нь кабель юм. Кабелиудыг дотор нь хэд хэд ангилдаг.
1. Сүлжмэл хос кабель.
2. Коаксиаль кабель.
3. Фибр-оптик кабель.
Сүлжмэл хос кабел (Twisted Pair-TP) Гадуураа тусгаарлагч бүрээстэй зэс дамжуулагчийг хос хосоор нь ороож мушгисан хэлбэртэй байдаг. 2 төрлийн сүлжмэл хос кабел байдаг.
- хамгаалалтгүй (Unshielded Twisted Pair cable - UTP)
- хамгаалалттай (Shielded Twisted Pair - STP)
UTP кабел Unshielded twisted-pair (UTP) кабель 4 хос багц бүхий кабель бөгөөд сүлжээнд өргөн хэргэлэгддэг байна. Нэг сегментийн урт 100м. RJ-45 коннектороор бусад төхөөрөмжүүдэд холбогддог.
EIA/TIA-568 стандартын дагуу UTP кабелийг 5 категорид хуваадаг.
1-р категорийн кабель телефон холбоонд (зөвхөн яриа дамжуулах) утсан сүлжээнд хэрэглэгдэнэ.
2-р категорийн кабель 4 Мбит/с-ийн хурдтай өгөгдөлийг дамжуулдаг.
3-р категорийн кабель. 10BaseТ сүлжээнд хэрэглэгддэг ба өгөгдлийг 10Мбит/с-ийн хурдтай дамжуулдаг.
4-р категорийн кабель. 4-р категорийн кабелийг Token-ring сүлжээнд хэрэглэх ба 16Мбит/с-ийн хурдтай өгөгдөлийг дамжуулна.
5-р категорийн кабель CDDI(Copper Distributed Data Interface) сүлжээнд хэрэглэгддэг ба 100Мбит/с-ийн хурдтай өгөгдлийг дамжуулдаг.
STP кабел Shielded twisted-pair cable (STP) нь гадуураа хатуу хамгаалалттай, сүлжмэл хос багц бүхий кабель юм. Ethernet сүлжээнд 100 Омын эсэргүүцэлтэй кабель хэрэглэдэг байна. Харин STP-ийн 150 Омын эсэргүүцэлтэй кабелийг Token-Ring сүлжээнд хэрэглэгддэг. Энэ кабелийн хувьд сүлжмэл хос бүр гадуураа хамгаалалттай байх ба энэ нь цахилгаан соронзон орон болон радио долгионы нөлөөнд тэсвэртэйгээс гадна нэг нөгөөдөө нөлөөлөх шуугианыг багасгадаг байна.
150 Омын STP кабелийн хоёр үзүүрийг заавал газардуулдаг. STP кабель нь гадны нөлөөнөөөс сайн хамгаалагдах сайн талтай боловч UTP кабелаас илүү үнэтэй байдаг. Ethernet сүлжээнд ихэнх тохиолдолд STP кабелийг сүлжээний түгээгүүр (backbone) кабелиас трансивераар салаалж хаб руу залгаж ашигладаг ба максимум урт нь 100м байна.
UTP кабелиуд нь 100 Омын эсэргүүцэлтэй байх бөгөөд бусад кабелиудаас ялгаатай нь телефон утсанд ашиглаж болдог. UTP кабелийг ихэнх сүлжээний архитектурт хэрэглэснээр сүлжээний хөгжилд ахиц гарсан. UTP кабель олон сайн талуудтай. Үүнд: Бусад кабелийг бодоход хэрэглэж угсарахад хялбар. Үнийн хувьд хямд. Хэмжээний хувьд тохиромжтой.
Дутагдалтай тал нь: Гадны нөлөөнд амархан өртөмтгий. Холын зайд дамжуулах чадал хязгаарлагдмал.
Коаксиал кабел Коаксиал кабел нь зэс дамжуулагч, пластик тусгаарлагч, тусгаарлагчийн гадуур бүрсэн тор хэлбэрийн зэсэн хамгаалалт, гадна талын хамгаалалтын бүрхүүлээс тогтоно. Дотоод сүлжээнд коаксиаль кабелийг гол магистраль кабель болгон ашигладаг. Энэ нь сүлжмэл хос зэрэг кабелиудаас илүү хол зайд сигналийг дамжуулдаг, гадны нөлөөнөөс сайн хамгаалагдсан байдагтай холбоотой. Коаксиаль кабель бүдүүн, нарийн гэж хоёр янз байдаг.
Нарийн коаксиал кабел Нарийн кабель нь 0.5 см диаметртэй уян кабель байдаг. Нэг сегментийн урт нь 185м. Долгионы эсэргүүцэл нь 50 Ом бүхий RG-58 бүлийн кабелиуд багтдаг.
RG-58/U ганц гол зэс утастай.
RG-58 A/U багц зэс гол утастай.
RG-59 өргөн зурвасын дамжуулалтанд ашигладаг./кабелийн телевизэд/
RG-6 RG-59-г бодвол илүү өргөн диаметртэй, өндөр давтамжтай сигнал дамжуулдаг.
RG-62 ARCnet сүлжээнд ашиглагддаг.
Нарийн кабелийг төхөөрөмжинд холбохдоо BNC (British Naval Connector) холбогчуудыг ашигладаг.
- BNC коннектор (кабелийн үзүүрт хавчих эсвэл гагнадаг)
- BNC-T коннектор (кабелийг сүлжээний картанд холбодог)
- BNC баррел коннектор (2 кабелийг хооронд нь холбодог)
- BNC терминатор (салаа топологитой сүлжээнд кабелийн сегментийг хаах зориулалттай)
Бүдүүн коаксиал кабел Бүдүүн коаксиаль кабель нь 1см орчим диаметртэй, харьцангуй хатуу кабел, гадуур бүрээс нь ихэвхчлэн шар өнгөтэй байдаг. Бүдүүн кабелийг гол түгээгүүр кабель болгон ашигладаг. 1 сегментийн урт нь 500м. Нарийн кабелийг сүлжээний төхөөрөмжинд шууд холбох боломжтой байдаг бол бүдүүн коаксиаль кабелийг трансивераар дамжуулан холбодог.
Фибр-оптик кабел Фибр-оптик кабель сүлжээний орчинд өгөгдөл дамжуулахдаа гэрлийн импульсээр дамжуулдаг. Бусад сүлжээний дамжуулах кабелийг бодвол цахилгаан соронзон орны нөлөөнд өртдөггүй, өгөгдлийг өндөр хурдтай дамжуулдгаараа онцлогтой. Фибр-оптик кабель цахилгаан импульс хэлбэрээр дамжуулагдсан өгөгдлийг дамжуулдаггүй. Харин цахилгаан сигналийн битийг гэрлийн импульс болгон хувирган оптик кабель бүхий сүлжээгээр дамжуулж болно.
Фибр-оптик кабель 1 чиглэлийн дамжуулалтай тул сүлжээнд хосоороо хэрэглэгдэнэ. Кабелийн бүтэц нь гадуур хамгаалалтын бүрхүүл, пластик бүрхүүл, ойлгогч бүрхүүл бүхий голын хэсгээс тогтоно.
1.Outer jacket- кабелийн гадуур хамгаалалт
2.Kevlar Reiforcing Material- оптик кабелийг гэмтэхээс хамгаалсан зөөлөвч
3.Plastic sheild-пластик хамгаалалт
4.Glass Fiber and Gladding- гэрлийн импульс дамжуулах хэсэг нь тунгалаг материалаас хийгдсэн ойлгогч материалаас тогтдог.
1. Сүлжмэл хос кабель.
2. Коаксиаль кабель.
3. Фибр-оптик кабель.
Сүлжмэл хос кабел (Twisted Pair-TP) Гадуураа тусгаарлагч бүрээстэй зэс дамжуулагчийг хос хосоор нь ороож мушгисан хэлбэртэй байдаг. 2 төрлийн сүлжмэл хос кабел байдаг.
- хамгаалалтгүй (Unshielded Twisted Pair cable - UTP)
- хамгаалалттай (Shielded Twisted Pair - STP)
UTP кабел Unshielded twisted-pair (UTP) кабель 4 хос багц бүхий кабель бөгөөд сүлжээнд өргөн хэргэлэгддэг байна. Нэг сегментийн урт 100м. RJ-45 коннектороор бусад төхөөрөмжүүдэд холбогддог.
EIA/TIA-568 стандартын дагуу UTP кабелийг 5 категорид хуваадаг.
1-р категорийн кабель телефон холбоонд (зөвхөн яриа дамжуулах) утсан сүлжээнд хэрэглэгдэнэ.
2-р категорийн кабель 4 Мбит/с-ийн хурдтай өгөгдөлийг дамжуулдаг.
3-р категорийн кабель. 10BaseТ сүлжээнд хэрэглэгддэг ба өгөгдлийг 10Мбит/с-ийн хурдтай дамжуулдаг.
4-р категорийн кабель. 4-р категорийн кабелийг Token-ring сүлжээнд хэрэглэх ба 16Мбит/с-ийн хурдтай өгөгдөлийг дамжуулна.
5-р категорийн кабель CDDI(Copper Distributed Data Interface) сүлжээнд хэрэглэгддэг ба 100Мбит/с-ийн хурдтай өгөгдлийг дамжуулдаг.
STP кабел Shielded twisted-pair cable (STP) нь гадуураа хатуу хамгаалалттай, сүлжмэл хос багц бүхий кабель юм. Ethernet сүлжээнд 100 Омын эсэргүүцэлтэй кабель хэрэглэдэг байна. Харин STP-ийн 150 Омын эсэргүүцэлтэй кабелийг Token-Ring сүлжээнд хэрэглэгддэг. Энэ кабелийн хувьд сүлжмэл хос бүр гадуураа хамгаалалттай байх ба энэ нь цахилгаан соронзон орон болон радио долгионы нөлөөнд тэсвэртэйгээс гадна нэг нөгөөдөө нөлөөлөх шуугианыг багасгадаг байна.
150 Омын STP кабелийн хоёр үзүүрийг заавал газардуулдаг. STP кабель нь гадны нөлөөнөөөс сайн хамгаалагдах сайн талтай боловч UTP кабелаас илүү үнэтэй байдаг. Ethernet сүлжээнд ихэнх тохиолдолд STP кабелийг сүлжээний түгээгүүр (backbone) кабелиас трансивераар салаалж хаб руу залгаж ашигладаг ба максимум урт нь 100м байна.
UTP кабелиуд нь 100 Омын эсэргүүцэлтэй байх бөгөөд бусад кабелиудаас ялгаатай нь телефон утсанд ашиглаж болдог. UTP кабелийг ихэнх сүлжээний архитектурт хэрэглэснээр сүлжээний хөгжилд ахиц гарсан. UTP кабель олон сайн талуудтай. Үүнд: Бусад кабелийг бодоход хэрэглэж угсарахад хялбар. Үнийн хувьд хямд. Хэмжээний хувьд тохиромжтой.
Дутагдалтай тал нь: Гадны нөлөөнд амархан өртөмтгий. Холын зайд дамжуулах чадал хязгаарлагдмал.
Коаксиал кабел Коаксиал кабел нь зэс дамжуулагч, пластик тусгаарлагч, тусгаарлагчийн гадуур бүрсэн тор хэлбэрийн зэсэн хамгаалалт, гадна талын хамгаалалтын бүрхүүлээс тогтоно. Дотоод сүлжээнд коаксиаль кабелийг гол магистраль кабель болгон ашигладаг. Энэ нь сүлжмэл хос зэрэг кабелиудаас илүү хол зайд сигналийг дамжуулдаг, гадны нөлөөнөөс сайн хамгаалагдсан байдагтай холбоотой. Коаксиаль кабель бүдүүн, нарийн гэж хоёр янз байдаг.
Нарийн коаксиал кабел Нарийн кабель нь 0.5 см диаметртэй уян кабель байдаг. Нэг сегментийн урт нь 185м. Долгионы эсэргүүцэл нь 50 Ом бүхий RG-58 бүлийн кабелиуд багтдаг.
RG-58/U ганц гол зэс утастай.
RG-58 A/U багц зэс гол утастай.
RG-59 өргөн зурвасын дамжуулалтанд ашигладаг./кабелийн телевизэд/
RG-6 RG-59-г бодвол илүү өргөн диаметртэй, өндөр давтамжтай сигнал дамжуулдаг.
RG-62 ARCnet сүлжээнд ашиглагддаг.
Нарийн кабелийг төхөөрөмжинд холбохдоо BNC (British Naval Connector) холбогчуудыг ашигладаг.
- BNC коннектор (кабелийн үзүүрт хавчих эсвэл гагнадаг)
- BNC-T коннектор (кабелийг сүлжээний картанд холбодог)
- BNC баррел коннектор (2 кабелийг хооронд нь холбодог)
- BNC терминатор (салаа топологитой сүлжээнд кабелийн сегментийг хаах зориулалттай)
Бүдүүн коаксиал кабел Бүдүүн коаксиаль кабель нь 1см орчим диаметртэй, харьцангуй хатуу кабел, гадуур бүрээс нь ихэвхчлэн шар өнгөтэй байдаг. Бүдүүн кабелийг гол түгээгүүр кабель болгон ашигладаг. 1 сегментийн урт нь 500м. Нарийн кабелийг сүлжээний төхөөрөмжинд шууд холбох боломжтой байдаг бол бүдүүн коаксиаль кабелийг трансивераар дамжуулан холбодог.
Фибр-оптик кабел Фибр-оптик кабель сүлжээний орчинд өгөгдөл дамжуулахдаа гэрлийн импульсээр дамжуулдаг. Бусад сүлжээний дамжуулах кабелийг бодвол цахилгаан соронзон орны нөлөөнд өртдөггүй, өгөгдлийг өндөр хурдтай дамжуулдгаараа онцлогтой. Фибр-оптик кабель цахилгаан импульс хэлбэрээр дамжуулагдсан өгөгдлийг дамжуулдаггүй. Харин цахилгаан сигналийн битийг гэрлийн импульс болгон хувирган оптик кабель бүхий сүлжээгээр дамжуулж болно.
Фибр-оптик кабель 1 чиглэлийн дамжуулалтай тул сүлжээнд хосоороо хэрэглэгдэнэ. Кабелийн бүтэц нь гадуур хамгаалалтын бүрхүүл, пластик бүрхүүл, ойлгогч бүрхүүл бүхий голын хэсгээс тогтоно.
1.Outer jacket- кабелийн гадуур хамгаалалт
2.Kevlar Reiforcing Material- оптик кабелийг гэмтэхээс хамгаалсан зөөлөвч
3.Plastic sheild-пластик хамгаалалт
4.Glass Fiber and Gladding- гэрлийн импульс дамжуулах хэсэг нь тунгалаг материалаас хийгдсэн ойлгогч материалаас тогтдог.
Компьютерийн Вирус гэж юу вэ?
Вирус гэдэг нь компьютерийн хэвийн vйл ажиллагааг єєрчлєх чадвартай багахан хэмжээний программ юм.Вирус нь дараах 2 нєхцлийг хангасан байдаг:- Єєрєє єєрийгєє ажиллуулдаг (идэвхижvvлдэг). Єєрийн программчлалын кодоо ямар нэг программийг дуудаж ажиллуулахдаа нэмдэг.- Єєрийгєє хуулдаг. Жишээ нь ямар нэг executable файлыг єєрийн нэрээр дарж хуулдаг. Вирус нь компьютер болон сvлжээний серверvvдэд идэвхижин хор учруулдаг.
Зарим вирусvvд компьютер дэхь
программийг гэмтээх, файлуудыг устгах, хатуу дискийг формат хийх зэрэг
хор хєнєєлтэй vйлдлvvдийг гvйцэтгэхээр программчлагдсан байдаг бол
зарим нь ийм хор учруулахгvйгээр зєвхєн єєрийгєє хуулж, вирус халдаасан
гэдгээ мэдэгдvvлэхийн тулд текст, видео, дуут захиаг vлдээх зэрэг
vйлдлvvдийг хийдэг. Гэвч энэ бvгд нь эцсийн эцэст компьютер ашиглаж буй
хэрэглэгчдэд их бага бэрхшээлvvдийг учруулдаг. Жишээ нь идэвхижин
ажилласан программ нь санах ойд сууж тодорхой хэмжээний санах ойг
эзэлсэнээр систем хэвийн бус ажиллаж улмаар систем сєнєх ч явдал
тохиолддог.
Вирусны 5 тєрєл байдаг:
- File infector viruses буюу .exe, .com єргєтгєлтэй программ файлыг гэмтээдэг вирусvvд байдаг. Эдгээр вирусvvдийн ихэнх нь санах ойд сууж, тодорхой хэмжээг нь эзэлдэг вирусvvд байдаг. Нэгэнт вирус санах ойд суусан бол вирустээгvй executable файлууд бvгд вирустдэг. Jerusalem, Cascade нар нь энэ тєрлийн вирусvvд юм.
- Boot sector viruses буюу системийг эхлvvлдэг хатуу болон уян дискэн дээрх программ болох вoot record-г гэмтээдэг вирус. Компьютер асахад boot record ажилладаг. Boot sector вирус нь boot record бvхий уян болон хатуу дискэнд идэвхижин хэрэглэгч уг дискvvдийн аль нэгээс системээ эхлvvлэхэд идэвхиждэг. Энэ тєрлийн вирусvvд нь санах ойд суудаг. Ихэнх нь DOS системд ажиллахаар программчлагдсан байдаг. Вирус компьютерт идэвхижсэн л бол write protect хийгдээгvй бvх уян дискэнд вирус хуулагддаг. Form, Disk Killer, Michelangelo болон Stoned вирусvvд нь энэ тєрлийнх юм.
- Master boot record viruses нь санах ойд суудаг бєгєєд boot sector вирус шиг дискийг вирустvvлдэг. Гэхдээ энэ 2 тєрлийн вирусvvдийн гол ялгаа нь вирусvvдийн код нь хаана байрлаж байгаагаараа єєр байдаг. Жишээ нь master boot record -г гэмтээдэг вирус нь master boot record-н гэмтэхээс ємнєх хувийг єєр газар хадгалдагт оршино. Хэрвээ Windows NT систем бvхий компьютер boot sector болон master boot sector вирусvvдийн аль нэгээр халдварласан бол системээ ачаалж чаддаггvй. Энэ нь Windows95/98 -с єєрєєр системээ ачаалдагт байгаа юм. Хэрвээ таны Windows NT систем FAT тєрлєєр форматлагдсан бол DOS vйлдлийн системд ачаалан вирусын эсрэг программ ашиглан арилгах боломжтой. Харин NTFS тєрлєєр форматлагдсан бол Windows NT Setup диск гэсэн 3 ширэхг дискээр системийг сэргээх боломжтой. NYB, AntiExe, Unashamed зэргvvд нь энэ тєрлийн вирусvvд юм.
- Multi-partite viruses (мєн polypartite гэж нэрлэдэг) вирусvvд нь boot record болон программийн файлуудыг гэмтээдэг. Эдгээрийг эргэж сэргээхэд их хэцvv байдаг. Boot-г цэвэрлэсэн ч файлуудыг гvйцэд цэвэрлэж чаддаггvй болохоор эргээд boot-г гэмтээдэг. Їvн шиг файлуудыг цэвэрлэсэн ч boot-г цэвэрлэж чаддаггvй. One_Half, Emperor, Anthrax, Tequilla зэрэг нь энэ тєрлийн вирусvvд.
- Macro viruses Ихэвчлэн документ файлуудад халдварладаг. Энэ тєрлийн вирусvvдийг арилгахад цаг их зарцуулж, мєнгє их vрдэг. Microsoft Office 97 программ дээр Visual Basic программчлал хийгдэх боломжтой болсноор макро вирусvvд нь зєвхєн документ файлуудыг гэмтээх бус Microsoft Office Word, Excel, PowerPoint болон Access-н файлуудыг гэмтээж байна. Мєн єєр тєрлийн файлуудыг ч гэмтээх тохиолдол шинээр гарч байгаа. Энэ тєрлийн вирус нь бусад программуудын программчлалын хэлийг ашиглан автоматаар ямар нэгэн vйлдлvvд хийх боломжыг олгодог. W97M.Melissa, WM.NiceDay, W97M.Groov нар нь энэ тєрлийн вирусvvд юм.
Зарим вирусvvд компьютер дэхь
программийг гэмтээх, файлуудыг устгах, хатуу дискийг формат хийх зэрэг
хор хєнєєлтэй vйлдлvvдийг гvйцэтгэхээр программчлагдсан байдаг бол
зарим нь ийм хор учруулахгvйгээр зєвхєн єєрийгєє хуулж, вирус халдаасан
гэдгээ мэдэгдvvлэхийн тулд текст, видео, дуут захиаг vлдээх зэрэг
vйлдлvvдийг хийдэг. Гэвч энэ бvгд нь эцсийн эцэст компьютер ашиглаж буй
хэрэглэгчдэд их бага бэрхшээлvvдийг учруулдаг. Жишээ нь идэвхижин
ажилласан программ нь санах ойд сууж тодорхой хэмжээний санах ойг
эзэлсэнээр систем хэвийн бус ажиллаж улмаар систем сєнєх ч явдал
тохиолддог.
Вирусны 5 тєрєл байдаг:
- File infector viruses буюу .exe, .com єргєтгєлтэй программ файлыг гэмтээдэг вирусvvд байдаг. Эдгээр вирусvvдийн ихэнх нь санах ойд сууж, тодорхой хэмжээг нь эзэлдэг вирусvvд байдаг. Нэгэнт вирус санах ойд суусан бол вирустээгvй executable файлууд бvгд вирустдэг. Jerusalem, Cascade нар нь энэ тєрлийн вирусvvд юм.
- Boot sector viruses буюу системийг эхлvvлдэг хатуу болон уян дискэн дээрх программ болох вoot record-г гэмтээдэг вирус. Компьютер асахад boot record ажилладаг. Boot sector вирус нь boot record бvхий уян болон хатуу дискэнд идэвхижин хэрэглэгч уг дискvvдийн аль нэгээс системээ эхлvvлэхэд идэвхиждэг. Энэ тєрлийн вирусvvд нь санах ойд суудаг. Ихэнх нь DOS системд ажиллахаар программчлагдсан байдаг. Вирус компьютерт идэвхижсэн л бол write protect хийгдээгvй бvх уян дискэнд вирус хуулагддаг. Form, Disk Killer, Michelangelo болон Stoned вирусvvд нь энэ тєрлийнх юм.
- Master boot record viruses нь санах ойд суудаг бєгєєд boot sector вирус шиг дискийг вирустvvлдэг. Гэхдээ энэ 2 тєрлийн вирусvvдийн гол ялгаа нь вирусvvдийн код нь хаана байрлаж байгаагаараа єєр байдаг. Жишээ нь master boot record -г гэмтээдэг вирус нь master boot record-н гэмтэхээс ємнєх хувийг єєр газар хадгалдагт оршино. Хэрвээ Windows NT систем бvхий компьютер boot sector болон master boot sector вирусvvдийн аль нэгээр халдварласан бол системээ ачаалж чаддаггvй. Энэ нь Windows95/98 -с єєрєєр системээ ачаалдагт байгаа юм. Хэрвээ таны Windows NT систем FAT тєрлєєр форматлагдсан бол DOS vйлдлийн системд ачаалан вирусын эсрэг программ ашиглан арилгах боломжтой. Харин NTFS тєрлєєр форматлагдсан бол Windows NT Setup диск гэсэн 3 ширэхг дискээр системийг сэргээх боломжтой. NYB, AntiExe, Unashamed зэргvvд нь энэ тєрлийн вирусvvд юм.
- Multi-partite viruses (мєн polypartite гэж нэрлэдэг) вирусvvд нь boot record болон программийн файлуудыг гэмтээдэг. Эдгээрийг эргэж сэргээхэд их хэцvv байдаг. Boot-г цэвэрлэсэн ч файлуудыг гvйцэд цэвэрлэж чаддаггvй болохоор эргээд boot-г гэмтээдэг. Їvн шиг файлуудыг цэвэрлэсэн ч boot-г цэвэрлэж чаддаггvй. One_Half, Emperor, Anthrax, Tequilla зэрэг нь энэ тєрлийн вирусvvд.
- Macro viruses Ихэвчлэн документ файлуудад халдварладаг. Энэ тєрлийн вирусvvдийг арилгахад цаг их зарцуулж, мєнгє их vрдэг. Microsoft Office 97 программ дээр Visual Basic программчлал хийгдэх боломжтой болсноор макро вирусvvд нь зєвхєн документ файлуудыг гэмтээх бус Microsoft Office Word, Excel, PowerPoint болон Access-н файлуудыг гэмтээж байна. Мєн єєр тєрлийн файлуудыг ч гэмтээх тохиолдол шинээр гарч байгаа. Энэ тєрлийн вирус нь бусад программуудын программчлалын хэлийг ашиглан автоматаар ямар нэгэн vйлдлvvд хийх боломжыг олгодог. W97M.Melissa, WM.NiceDay, W97M.Groov нар нь энэ тєрлийн вирусvvд юм.
Spyware болон adware-ийн тухай
Интернэт өргөжин тэлэхийн хэрээр хэрэглэгчид өөрийн компьютерээ вирус, спам зэрэг хорт халдлагаас хамгаалах шаардлага тавигдаж байгаагын хэрээр бас спайвэйр, адвэйр зэргээс хамгаалах шаардлага ч бас урган гарч ирж байна.
Тэгвэл адвэйр гэж юу вэ?
Адвэйр бол үнэгүй программ, тоглоом, элдэв түүлүүдийг дагалдан тараагддаг жижигхээн код юм. Энэхүү жижигхээн кодийн зориулалт нь үнэгүй программ хийсэн компани болон тэрхүү компанийн түншүүдийн сурталчилгааг тодорхой заасан хугацаагаар хэрэглэгчдэд хүргэхэд оршдог. Зарим тохиолдолд уг үнэгүй программыг тодорхой төлбөр төлөн бүртгүүлснээс хойш уг программын адвэйр ажиллахгүй идэвхгүй болдог.
{mosimage1}Товчхондоо бол адвэйр нь программ хангамжийг дагалдан ирдэг сурталчилгааны жижигхэн код гэж ойлгож болох юм. Томоохон компаниуд хэрэв тодорхой нэг программ хангамжинтай цуг адвэйр дагалдуулж байгаа бол үүнийгээ хэрэглэгчийн гэрээ буюу EULA (End User License Agreement)-дээ заавал тодорхой бичсэн байдаг.
Спайвэйр гэж юу вэ?
Харамсалтай нь зарим үнэгүй программ хангамжинд дагалдах адвэйр нь таны дур сонирхолд таарах бараа бүтээгдэхүүн санал болгохын тулд эсвэл өөр ямар нэгэн зорилгоор таны вэбээр аялаж байгаа хаяг, сонирхож буй бараа бүтээгдэхүүн тэр ч бүү хэл таны бүх л нууц үг, хэрэглэгчийн нэр зэрэг нууцад хамаарах мэдээллийг хүртэл цуглуулж гуравдагч этгээдэд илгээдэг аж. Ийм төрлийн адвэйрийг спайвар гэх ба ийм л учраас адвэйрийг муу, хорлонтой гэдэг ойлголтыг хүмүүст төрүүлсэн байдаг. Адвэйр болон спайвэйр хоёрын гол ялгаа нь энд л байдаг.
Спайвер ихэнхдээ программыг суулгах явцад даган нууцаар суудаг бие даасан программ хэлбэртэй зохиогдсон байдаг. Бие даасан программ учраас таны компьюьтерийн гар дээр бичиж байгаа болгоныг нууцаар хянаж чадах бөгөөд интернэт хэрэглээг тань судалж, хэрэглэгчийн нэр, нууц үгүүд, кредит картын мэдээлэл, и-мэйл хаягнууд гэх мэтийг цуглуулж хэн нэгэнд илгээж байдаг. Үүнээс гадна таны хатуу диск дээрх мэдээллийг уншиж, зарим программыг тань ажилллахгүй болгож, текст боловсруулалтын болон чаат, мессенжерийн программуудыг гажигтуулж (гэнэт олон хүнд мессэж илгээх гэх мэтээр), интернэт броузерийн homepage хуудасыг өөрчлөх зэргээр ажиллаж, олсон мэдээлэлээ зохиогч уруугаа эсвэл өөр хэн нэгэнд илгээж байдаг.
Та мэдэлгүйгээр спайвэйр суулгасан бол дараах шинж тэмдэг илэрч болох юм.
- Интернэт броусерийн тань анх гарч ирдэг хуудас тань өөрчлөгдөн шал өөр хаягтай вэб хуудас гарч ирж болно.
- Интернэт броусерийн тань дээд хэсэг буюу түүлбарийн хэсэгт үзэгдээгүй товчлуур, сурталчилгаа, хайлтын талбар, зураг лого, линк зэрэг гарч ирсэн байж болох юм.
- Мөн интернэт үзэж байхад тань үзэж буй сэдвээс тань огт өөр (порно сайтуудын сурталчилгаа гэх мэт) сурталчилгаатай шинэ цонх гарч ирж болох юм.
- Мөн таны компьютер асахдаа удаан болох, хатуу дискээ урьдынхаасаа хэт удаан унших зэрэг доголдол гарвал
зэрэг шинж тэмдэгүүд илэрвэл таны компьютерт спайвер суусан байж болох бөгөөд өөр шинж тэмдэгүүд ч илэрч болох юм. Тиймээс та анти-спайвер программ ашиглан шалгаж үзсэн нь дээр юм.
Спайвэйрээс сэргийлэх 5 энгийн арга
1.
Хамгийн түрүүнд интернэтээс юм татахдаа анхааралтай ханд. Болж өгвөл нэр хүндтэй томоохон компаниудын найдвартай программ хангамжийг хэрэглэ. Интернэтээс юм татахдаа tucows.com, donwload.com зэрэг томоохон найдвартай сайтуудыг ашигла.
2.
EULA буюу хэрэглэгчийн гэрээг сайн судал. Ямарваа нэг программыг суулгах явцад EULA буюу хэрэглэгчийн гэрээг зөвшөөрч байна уу гэж асуудаг. Ихэнх программ хангамж үйлдвэрлэгчид уг гэрээнд тухайн программ хангамжид адвэйр дагалдаж байгаа эсэх талаар болон чухам ямар зорилгоор оруулсан, хэрэглэгчийн ямар ямар мэдээллийг адвэйр ашиглах талаар тодорхой бичсэн байдаг ба та энэхүү гэрээг зөвшөөрснөөр уг адвэйрийг ажиллах нөхцөлийг бас зөвшөөрсөн гэсэн үг болдог. Уг гэрээг уншилгүйгээр зөвшөөрч байгаа товчлуурийг дарна гэдэг бол таны ямар нэгэн мэдээллийг уг адвэйр юм уу программ чухам ямар зорилгоор яаж хэрэглэх талаар та ямар ч мэдээлэлгүй байна гэсэн үг бөгөөд чухам та л өөрөө өөрийгөө эрсдэлд оруулсан гэсэн үг юм.
3.
Заримдаа хэрэглэгчид вэб сайт үзэж байхдаа уншилгүйгээр yes юм уу ok гэсэн товчлуурыг шууд дардаг. Энэ нь маш буруу юм. Жишээ нь “would you like to install spywre?” гэсэн линкийг бол хэзээ ч дарч болохгүй. Вэб үзэж байхдаа ялангуяа программ хангамжтай холбоотой болон порно сайт, мөнгө олох сүлжээний сайт зэргийг үзэж байхдаа өөрт ойлгомжтой линк дээр дарж байх нь танд аюулгүй юм.
4.
Өөрийн компьютерээ хамгаалалттай болго. Firewall болон анти-вирус программ хангамжаар тоногло. Анти-вирусны программыг сонгохдоо уг программын feature буюу хийж чадах зүйлсийг нь сайн судалж мэдсэний үндсэн дээр суулгаж болно. Учир нь сүүлийн үеийн ихэнх анти-вирус программ спайвэйрын хамгаалалттай байдаг боловч заримд нь тийм хамгаалалт байдаггүй.
5.
Өөрийн компьютерээ байнга хянаж шинжилж бай. Спайвэр адвэйрийн эсрэг программ суулгачихсаан гээд санаа амарч болохгүй. Зарим программууд ямар нэгэн спайвэйр орж ирэхээс хамгаалдаг боловч ямар нэгэн тохиолдлоор нэгэнт орчихсон байгаа спайвэйр адвэйрийг илрүүлж чадахгүй заавал хайлгаж байж олж устгадаг.
Танд хэрэгтэй байж болох спайвэйр адвэйрийн эсрэг программ хангамжууд:
- AdAware Pro
- Spybot Search & Destroy
- Spyware Doctor
- Counterspy
- Webroot SpySweeper
- Microsoft AntiSpyware
Тэгвэл адвэйр гэж юу вэ?
Адвэйр бол үнэгүй программ, тоглоом, элдэв түүлүүдийг дагалдан тараагддаг жижигхээн код юм. Энэхүү жижигхээн кодийн зориулалт нь үнэгүй программ хийсэн компани болон тэрхүү компанийн түншүүдийн сурталчилгааг тодорхой заасан хугацаагаар хэрэглэгчдэд хүргэхэд оршдог. Зарим тохиолдолд уг үнэгүй программыг тодорхой төлбөр төлөн бүртгүүлснээс хойш уг программын адвэйр ажиллахгүй идэвхгүй болдог.
{mosimage1}Товчхондоо бол адвэйр нь программ хангамжийг дагалдан ирдэг сурталчилгааны жижигхэн код гэж ойлгож болох юм. Томоохон компаниуд хэрэв тодорхой нэг программ хангамжинтай цуг адвэйр дагалдуулж байгаа бол үүнийгээ хэрэглэгчийн гэрээ буюу EULA (End User License Agreement)-дээ заавал тодорхой бичсэн байдаг.
Спайвэйр гэж юу вэ?
Харамсалтай нь зарим үнэгүй программ хангамжинд дагалдах адвэйр нь таны дур сонирхолд таарах бараа бүтээгдэхүүн санал болгохын тулд эсвэл өөр ямар нэгэн зорилгоор таны вэбээр аялаж байгаа хаяг, сонирхож буй бараа бүтээгдэхүүн тэр ч бүү хэл таны бүх л нууц үг, хэрэглэгчийн нэр зэрэг нууцад хамаарах мэдээллийг хүртэл цуглуулж гуравдагч этгээдэд илгээдэг аж. Ийм төрлийн адвэйрийг спайвар гэх ба ийм л учраас адвэйрийг муу, хорлонтой гэдэг ойлголтыг хүмүүст төрүүлсэн байдаг. Адвэйр болон спайвэйр хоёрын гол ялгаа нь энд л байдаг.
Спайвер ихэнхдээ программыг суулгах явцад даган нууцаар суудаг бие даасан программ хэлбэртэй зохиогдсон байдаг. Бие даасан программ учраас таны компьюьтерийн гар дээр бичиж байгаа болгоныг нууцаар хянаж чадах бөгөөд интернэт хэрэглээг тань судалж, хэрэглэгчийн нэр, нууц үгүүд, кредит картын мэдээлэл, и-мэйл хаягнууд гэх мэтийг цуглуулж хэн нэгэнд илгээж байдаг. Үүнээс гадна таны хатуу диск дээрх мэдээллийг уншиж, зарим программыг тань ажилллахгүй болгож, текст боловсруулалтын болон чаат, мессенжерийн программуудыг гажигтуулж (гэнэт олон хүнд мессэж илгээх гэх мэтээр), интернэт броузерийн homepage хуудасыг өөрчлөх зэргээр ажиллаж, олсон мэдээлэлээ зохиогч уруугаа эсвэл өөр хэн нэгэнд илгээж байдаг.
Та мэдэлгүйгээр спайвэйр суулгасан бол дараах шинж тэмдэг илэрч болох юм.
- Интернэт броусерийн тань анх гарч ирдэг хуудас тань өөрчлөгдөн шал өөр хаягтай вэб хуудас гарч ирж болно.
- Интернэт броусерийн тань дээд хэсэг буюу түүлбарийн хэсэгт үзэгдээгүй товчлуур, сурталчилгаа, хайлтын талбар, зураг лого, линк зэрэг гарч ирсэн байж болох юм.
- Мөн интернэт үзэж байхад тань үзэж буй сэдвээс тань огт өөр (порно сайтуудын сурталчилгаа гэх мэт) сурталчилгаатай шинэ цонх гарч ирж болох юм.
- Мөн таны компьютер асахдаа удаан болох, хатуу дискээ урьдынхаасаа хэт удаан унших зэрэг доголдол гарвал
зэрэг шинж тэмдэгүүд илэрвэл таны компьютерт спайвер суусан байж болох бөгөөд өөр шинж тэмдэгүүд ч илэрч болох юм. Тиймээс та анти-спайвер программ ашиглан шалгаж үзсэн нь дээр юм.
Спайвэйрээс сэргийлэх 5 энгийн арга
1.
Хамгийн түрүүнд интернэтээс юм татахдаа анхааралтай ханд. Болж өгвөл нэр хүндтэй томоохон компаниудын найдвартай программ хангамжийг хэрэглэ. Интернэтээс юм татахдаа tucows.com, donwload.com зэрэг томоохон найдвартай сайтуудыг ашигла.
2.
EULA буюу хэрэглэгчийн гэрээг сайн судал. Ямарваа нэг программыг суулгах явцад EULA буюу хэрэглэгчийн гэрээг зөвшөөрч байна уу гэж асуудаг. Ихэнх программ хангамж үйлдвэрлэгчид уг гэрээнд тухайн программ хангамжид адвэйр дагалдаж байгаа эсэх талаар болон чухам ямар зорилгоор оруулсан, хэрэглэгчийн ямар ямар мэдээллийг адвэйр ашиглах талаар тодорхой бичсэн байдаг ба та энэхүү гэрээг зөвшөөрснөөр уг адвэйрийг ажиллах нөхцөлийг бас зөвшөөрсөн гэсэн үг болдог. Уг гэрээг уншилгүйгээр зөвшөөрч байгаа товчлуурийг дарна гэдэг бол таны ямар нэгэн мэдээллийг уг адвэйр юм уу программ чухам ямар зорилгоор яаж хэрэглэх талаар та ямар ч мэдээлэлгүй байна гэсэн үг бөгөөд чухам та л өөрөө өөрийгөө эрсдэлд оруулсан гэсэн үг юм.
3.
Заримдаа хэрэглэгчид вэб сайт үзэж байхдаа уншилгүйгээр yes юм уу ok гэсэн товчлуурыг шууд дардаг. Энэ нь маш буруу юм. Жишээ нь “would you like to install spywre?” гэсэн линкийг бол хэзээ ч дарч болохгүй. Вэб үзэж байхдаа ялангуяа программ хангамжтай холбоотой болон порно сайт, мөнгө олох сүлжээний сайт зэргийг үзэж байхдаа өөрт ойлгомжтой линк дээр дарж байх нь танд аюулгүй юм.
4.
Өөрийн компьютерээ хамгаалалттай болго. Firewall болон анти-вирус программ хангамжаар тоногло. Анти-вирусны программыг сонгохдоо уг программын feature буюу хийж чадах зүйлсийг нь сайн судалж мэдсэний үндсэн дээр суулгаж болно. Учир нь сүүлийн үеийн ихэнх анти-вирус программ спайвэйрын хамгаалалттай байдаг боловч заримд нь тийм хамгаалалт байдаггүй.
5.
Өөрийн компьютерээ байнга хянаж шинжилж бай. Спайвэр адвэйрийн эсрэг программ суулгачихсаан гээд санаа амарч болохгүй. Зарим программууд ямар нэгэн спайвэйр орж ирэхээс хамгаалдаг боловч ямар нэгэн тохиолдлоор нэгэнт орчихсон байгаа спайвэйр адвэйрийг илрүүлж чадахгүй заавал хайлгаж байж олж устгадаг.
Танд хэрэгтэй байж болох спайвэйр адвэйрийн эсрэг программ хангамжууд:
- AdAware Pro
- Spybot Search & Destroy
- Spyware Doctor
- Counterspy
- Webroot SpySweeper
- Microsoft AntiSpyware
TCP/IP протокол гэж юу вэ
TCP/IP нь интернетэд хэрэглэгдэх хоёр протоколд хамаарагдана. Эдгээр нь дотроо олон тооны протоколуудыг агуулах бөгөөд TCP/IP бүрдэлийг үүсгэнэ. Тэд нийлээд Интернет дэх бараг бүх үйлчилгээнүүдийг хангадаг бөгөөд заримыг нь дурдвал :
· Цахилгаан шуудангийн дамжуулалт
· Файл дамжуулалт
· Usenet шинэ мэдээг хүргэх түгээх
· WWW-д хандалт
TCP/IP бүрдэлд үндсэн 2 ангиллын протоколууд бий.
1. Сүлжээ төвшний протоколууд
2. Хэрэглэгчийн программ төвшний протоколууд
Сүлжээ төвшний протоколууд
Энэ төвшний протоколууд нь өгөгдлийн дамжуулалтын механизмыг хариуцдаг. Эдгээр протоколууд нь системийн гүнд ажиллаж хэрэглэгчдэд харагддаггүй. Жишээ нь IP протокол нь мэдээллийг хэрэглэгч ба гадаад машинд хүргэх пакетыг гаргадаг. Үүнийгээ олон төрлийн мэдээлэлд ялангуяа хоёр машины IP хаягуудыг үндэслэн гаргадаг. Эдгээр ба бусад мэдээлэлд үндэслэн IP нь мэдээлэл очих машиндаа хүрэх баталгааг гаргадаг. Энэ процессийн явцад IP нь Сүлжээ төвшний бусад протоколуудтай хамтран ажиллаж өгөгдлийн дамжуулалтыг олж авна. Хэрэглэгч сүлжээний утилитуудыг ашиглан IP-ийн систем дэх ажиллагааг хэзээ ч харахгүй (Шинжлэгч ба бусад IP датаграммийг уншдаг программуудаас бусад ).
Хэрэглэгчийн программ төвшний протоколууд
Урвуугаар энэ төвшний протоколууд нь ямар нэг байдлаар хэрэглэгчдэд харагдана. Жишээ нь FTP (File Transfer Protocol буюу Файл дамжуулах протокол ) нь хэрэглэгчдэд харагддаг. Хэрэглэгч өөр машинд файл дамжуулалт хийхийн тулд холболтыг хүсдэг ба холболт үүсэнгүүт дамжуулалт эхэлдэг. Дамжуулалтын явцад хэрэглэгчийн машин ба Гадаад машины хоорондох солилцооны хэсэг нь харагддаг( ихэвчлэн алдааны мэдээлэл ба мөн хэдэн байт дамжуулагдаад байна г.м мэдээллүүд). Эндээс үзэхэд TCP/IP нь интернетээр дамжуулан (эсвэл TCP/IP ажиллах сүлжээнд) хоёр машины хооронд холбоог үүсгэхэд тусалдаг протоколуудын цогц юм.
TCP/IP ийн түүх
1969 онд Хамгаалалтын Сайжруулсан Судалгааны Төслийн Агентлаг нь шинэ сүлжээг үүсгэн хөгжүүлэх даалгавар авчээ. Энэ ажлын гол зорилго нь цөмийн довтолгоонд тэсэж үлдэх сүлжээг бэлтгэх асуудал байв.Товчоор хэлэхэд хэрэв Орос цөмийн дайралт хийвэл сүлжээ дайралтын дараа ажиллаж байх ёстой байлаа. Энэ төсөлд өөр хэдэн чухал шинжүүд агуулагдаж байсан бөгөөд гол нь харилцан хамааралгүй ямар ч төвлөрсөн удирдлаггүй үйл ажиллагааг үүсгэх асуудал байлаа. Өөрөөр хэлбэл 1 эсвэл 10 ,100 ,1000 машин устгагдсан ч сүлжээ бүтэн үлдэх боломжийг олгож байлаа.
Энэ сүлжээний бэлтгэл судалгаа нть 1962 , 1963 онд хийгдсэн ажлууд дээр үндэслэгдсэн байсан бөгөөд энэ ажлууд нь Арпанет байв. Арпанет нь сайн ажиллаж байсан боловч системийн үе үе гацалтууд тохиолдож байсан ба гол нь ийм системийг нэвтрүүлэх нь өртөг их шаардсан ажил болох байлаа. Судалгаа нь үүнээс илүү найдвартай протоколыг гаргасан бөгөөд 1970-д оны дундуур TCP/IP-ын бүрдлийг гаргажээ. TCP/IP нь бусад протоколуудаас олон талаараа давуу байв. Тухайлбал TCP/IP нь сүлжээний багахан нөөцийг шаарддаг, бусад ямар ч протоколоос хямдхан тусч байлаа. Иймээс ч тун хурдан тархжээ. 1983 онд TCP/IP нь Berkeley Software Distribution (BSD) Unix-ийн 4.2 хувилбарт нэгтгэгдсэн байна.
Зарим судлаачид Интернетэд холбогдох хурд өгөгдөл дамжуулах хурдыг сайжруулахын тулд TCP/IP-ыг хиймэл дагуулын дамжуулалтад хэрэглэхийг санал болгодог. Гэвч TCP/IP –ыг энэ зорилгоор хэрэглэхэд тохиромжгүй нь илэрхий юм.
Өнөө үед TCP/IP нь зөвхөн интеретэд биш өөр олон зорилгоор ашиглагдаж байна. Өөр нэг давуу тал нь TCP/IP нь олон төрлийн техник хангамж, үйлдлийн системтэй зохицож ажилладаг байдал юм. Иймээс ч хэн нэгэн нь TCP/IP-ыг ашиглан олон төрлийн сүлжээг үүсгэж чадна. Ийм сүлжээ нь дотроо Макинтош, IBM компьютер, Sun SparcStation ууд, MIPS зэрэг машинуудыг агуулж чадна.
· Цахилгаан шуудангийн дамжуулалт
· Файл дамжуулалт
· Usenet шинэ мэдээг хүргэх түгээх
· WWW-д хандалт
TCP/IP бүрдэлд үндсэн 2 ангиллын протоколууд бий.
1. Сүлжээ төвшний протоколууд
2. Хэрэглэгчийн программ төвшний протоколууд
Сүлжээ төвшний протоколууд
Энэ төвшний протоколууд нь өгөгдлийн дамжуулалтын механизмыг хариуцдаг. Эдгээр протоколууд нь системийн гүнд ажиллаж хэрэглэгчдэд харагддаггүй. Жишээ нь IP протокол нь мэдээллийг хэрэглэгч ба гадаад машинд хүргэх пакетыг гаргадаг. Үүнийгээ олон төрлийн мэдээлэлд ялангуяа хоёр машины IP хаягуудыг үндэслэн гаргадаг. Эдгээр ба бусад мэдээлэлд үндэслэн IP нь мэдээлэл очих машиндаа хүрэх баталгааг гаргадаг. Энэ процессийн явцад IP нь Сүлжээ төвшний бусад протоколуудтай хамтран ажиллаж өгөгдлийн дамжуулалтыг олж авна. Хэрэглэгч сүлжээний утилитуудыг ашиглан IP-ийн систем дэх ажиллагааг хэзээ ч харахгүй (Шинжлэгч ба бусад IP датаграммийг уншдаг программуудаас бусад ).
Хэрэглэгчийн программ төвшний протоколууд
Урвуугаар энэ төвшний протоколууд нь ямар нэг байдлаар хэрэглэгчдэд харагдана. Жишээ нь FTP (File Transfer Protocol буюу Файл дамжуулах протокол ) нь хэрэглэгчдэд харагддаг. Хэрэглэгч өөр машинд файл дамжуулалт хийхийн тулд холболтыг хүсдэг ба холболт үүсэнгүүт дамжуулалт эхэлдэг. Дамжуулалтын явцад хэрэглэгчийн машин ба Гадаад машины хоорондох солилцооны хэсэг нь харагддаг( ихэвчлэн алдааны мэдээлэл ба мөн хэдэн байт дамжуулагдаад байна г.м мэдээллүүд). Эндээс үзэхэд TCP/IP нь интернетээр дамжуулан (эсвэл TCP/IP ажиллах сүлжээнд) хоёр машины хооронд холбоог үүсгэхэд тусалдаг протоколуудын цогц юм.
TCP/IP ийн түүх
1969 онд Хамгаалалтын Сайжруулсан Судалгааны Төслийн Агентлаг нь шинэ сүлжээг үүсгэн хөгжүүлэх даалгавар авчээ. Энэ ажлын гол зорилго нь цөмийн довтолгоонд тэсэж үлдэх сүлжээг бэлтгэх асуудал байв.Товчоор хэлэхэд хэрэв Орос цөмийн дайралт хийвэл сүлжээ дайралтын дараа ажиллаж байх ёстой байлаа. Энэ төсөлд өөр хэдэн чухал шинжүүд агуулагдаж байсан бөгөөд гол нь харилцан хамааралгүй ямар ч төвлөрсөн удирдлаггүй үйл ажиллагааг үүсгэх асуудал байлаа. Өөрөөр хэлбэл 1 эсвэл 10 ,100 ,1000 машин устгагдсан ч сүлжээ бүтэн үлдэх боломжийг олгож байлаа.
Энэ сүлжээний бэлтгэл судалгаа нть 1962 , 1963 онд хийгдсэн ажлууд дээр үндэслэгдсэн байсан бөгөөд энэ ажлууд нь Арпанет байв. Арпанет нь сайн ажиллаж байсан боловч системийн үе үе гацалтууд тохиолдож байсан ба гол нь ийм системийг нэвтрүүлэх нь өртөг их шаардсан ажил болох байлаа. Судалгаа нь үүнээс илүү найдвартай протоколыг гаргасан бөгөөд 1970-д оны дундуур TCP/IP-ын бүрдлийг гаргажээ. TCP/IP нь бусад протоколуудаас олон талаараа давуу байв. Тухайлбал TCP/IP нь сүлжээний багахан нөөцийг шаарддаг, бусад ямар ч протоколоос хямдхан тусч байлаа. Иймээс ч тун хурдан тархжээ. 1983 онд TCP/IP нь Berkeley Software Distribution (BSD) Unix-ийн 4.2 хувилбарт нэгтгэгдсэн байна.
Зарим судлаачид Интернетэд холбогдох хурд өгөгдөл дамжуулах хурдыг сайжруулахын тулд TCP/IP-ыг хиймэл дагуулын дамжуулалтад хэрэглэхийг санал болгодог. Гэвч TCP/IP –ыг энэ зорилгоор хэрэглэхэд тохиромжгүй нь илэрхий юм.
Өнөө үед TCP/IP нь зөвхөн интеретэд биш өөр олон зорилгоор ашиглагдаж байна. Өөр нэг давуу тал нь TCP/IP нь олон төрлийн техник хангамж, үйлдлийн системтэй зохицож ажилладаг байдал юм. Иймээс ч хэн нэгэн нь TCP/IP-ыг ашиглан олон төрлийн сүлжээг үүсгэж чадна. Ийм сүлжээ нь дотроо Макинтош, IBM компьютер, Sun SparcStation ууд, MIPS зэрэг машинуудыг агуулж чадна.
Subscribe to:
Posts (Atom)